Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Kępnie
Centralne Laboratorium Analityczne
Karta Informacyjna

Dobowa Zbiórka  Moczu (DZM)

Zbieranie moczu rozpoczynamy drugą poranną porcją a kończymy pierwszą poranną następnego dnia.

Przed rozpoczęciem DZM należy dokładnie umyć zewnętrzne narządy moczowo-płciowe stosując wodę i łagodne mydło. Unikać środków odkażających.

Zbiórkę rozpoczynamy o określonej godzinie np. 7:00 od opróżnienia pęcherza moczowego do ubikacji.
Każda następna porcja moczu jest włączona do badania i musi być w całości oddana do  przeznaczonego do tego pojemnika - najlepiej jednorazowego użytku.

Pojemnik/ pojemniki z moczem należy przechowywać w ciemności, w temp. lodówki.

Dokładnie po 24 godzinach od rozpoczęcia zbiórki tj. o godz. 7.00 następnego dnia, należy oddać ostatnią porcję moczu do pojemnika - bez względu na to czy odczuwamy parcie, czy nie.

Pojemnik/ pojemniki z całym zebranym moczem należy opisać (imię, nazwisko, data i godz. rozpoczęcia zbiórki) i dostarczyć do Laboratorium w ciągu 1 godz. od zakończenia zbiórki  lub, jeżeli wielkość pojemnika ze zbiórką moczu na to pozwala, należy najpierw odczytać objętość całego zebranego moczu na skali pojemnika, potem bardzo dokładnie wymieszać całą zawartość moczu i przelać ok. 50-100 ml moczu do standardowego pojemnika na ogólne badanie moczu.

Pojemnik opisać (koniecznie podać informację o objętości całego zebranego moczu) i tylko tą próbkę moczu dostarczyć  do Laboratorium.

Uwaga!
Od przestrzegania ww. zasad zależy dokładność i wiarygodność uzyskanych wyników.

Mocz na badanie Liczby Addisa

Przed rozpoczęciem DZM należy dokładnie umyć zewnętrzne narządy moczowo-płciowe stosując wodę i łagodne mydło. Unikać środków odkażających.

Rozpoczynamy o określonej godzinie np. 19:00 od opróżnienia pęcherza moczowego do ubikacji.
Każda następna porcja moczu jest włączona do badania i musi być w całości oddana do przeznaczonego do tego pojemnika - najlepiej jednorazowego użytku.

Pojemnik/ pojemniki z moczem należy przechowywać  w ciemności, w temp. lodówki.

Dokładnie po 12 godzinach od rozpoczęcia zbiórki tj. o godz. 7:00 następnego dnia, należy oddać ostatnią porcję moczu do pojemnika  -  bez względu na to czy odczuwamy parcie, czy nie.

Pojemnik/pojemniki z całym zebranym moczem należy opisać (imię, nazwisko, data i godz. rozpoczęcia zbiórki) i dostarczyć do Laboratorium w ciągu 1 godz. od zakończenia zbiórki.

Uwaga!
Od przestrzegania ww. zasad zależy dokładność i wiarygodność uzyskanych wyników.

Badanie ogólne moczu (Przygotowanie pacjenta i pobranie próbki)

1. Przed planowanym badaniem moczu:
   • nie zaleca się skrajnego ograniczania ani zwiększonego przyjmowania płynów
   • przynajmniej 1 dzień należy powstrzymać się od stosunków płciowych
   • należy unikać znacznego wysiłku fizycznego i długotrwałych marszów
   • nie należy wykonywać badania przy krwawieniu miesięcznym kobiet, dwa dni przed i dwa po krwawieniu
2. Do badania zaleca się pierwszą poranną próbkę moczu pobraną:
   • po nocnym odpoczynku, który odbywał się w pozycji leżącej
   • przed posiłkiem i przed wysiłkiem
   • po inkubacji moczu w pęcherzu co najmniej 4 godziny (najlepiej ok. 8 godz.)

   Nocne opróżnianie pęcherza i gromadzenie moczu w pęcherzu poniżej 4 godzin, to najczęstsze źródło wyników fałszywie ujemnych.

3. Przed oddaniem moczu należy dokładnie umyć zewnętrzne narządy moczowo-płciowe stosując wodę i łagodne mydło. Unikać środków odkażających.
4. Mocz pobiera się ze środkowego strumienia (zalegające w cewce bakterie oraz nabłonki są wymywane przez pierwszy strumień moczu i mogą fałszować wyniki  badań). Wyjątek: badanie w kierunku Chlamydia trachomatis – pobieramy mocz z pierwszego strumienia
5. Mocz pobiera się do plastikowego pojemnika jednorazowego użytku, w ilości 50 - 100 ml
   • pojemnik należy dokładnie zakręcić i podpisać
   • dostarczyć do Laboratorium w ciągu 1 godz. Jeżeli nie jest to możliwe, mocz przechowywać w temp. lodówki (aby zapobiec zmianom destrukcyjnym elementów morfotycznych moczu).

   Mocz przechowywany powyżej 2 godz. jest obarczony błędem.

6. Mocz od małych dzieci pobiera się do specjalnych woreczków – instrukcja w opakowaniu.
7. Przygodna próbka moczu (o innej porze, z kolejnej mikcji) jest zwykle wykorzystywana do badań ze wskazań doraźnych.
8. Z uwagi na gromadzenie moczu w pęcherzu krócej niż 4 godz. materiał jest źródłem wyników fałszywie ujemnych.

Uwaga!
Od przestrzegania ww. zasad zależy dokładność i wiarygodność uzyskanych wyników.

Badanie mikrobiologiczne moczu – zasady pobierania moczu dla mężczyzn

1. Pobieranie moczu do jałowego pojemnika:
   • umyć ręce wodą i mydłem, osuszyć ręcznikiem jednorazowym
   • całkowicie ściągnąć napletek i umyć żołądź prącia wodą i mydłem - co najmniej 2x nie wycierać!
   • oddać pierwszą partię moczu do ubikacji, a następnie nie przerywając strumienia,  pobrać  ok. 5 –50 ml moczu bezpośrednio do jałowego, jednorazowego pojemnika
   • pojemnik i nakrętkę trzymać tak, aby nie dotykać ich wnętrza ani obrzeża;  natychmiast po oddaniu moczu pojemnik zamknąć
   • pojemnik dostarczyć do laboratorium w czasie  do 2 godz. (w temp. pokojowej)  lub  do 4 godz. (przechowując w temp. lodówki).
     
2. Pobieranie moczu do zestawu transportowo – wzrostowego typu „Uromedium”:
   • zabiegi higieniczne – wykonać jak wyżej
   • po oddaniu moczu do jałowego pojemnika z zestawu, zanurzyć w nim płytkę z podłożami tak, aby cała płytka została dokładnie obmyta moczem
   • po kilku sek. płytkę wyjąć, mocz wylać z pojemnika,  a płytkę ponownie włożyć do pustego pojemnika i dokładnie zakręcić
   • jeśli ilość moczu jest niewystarczająca do całkowitego zanurzenia płytki, można moczem z pojemnika polać płytkę, dokładnie po obu jej stronach
   • można dokonać posiewu, oddając mocz bezpośrednio na płytkę (obie strony) uważając, aby zbyt silny strumień moczu nie uszkodził podłóż
   • mocz pobrany  do zestawu transport. można przechowywać maksymalnie 48 godzin w temperaturze pokojowej

Bez względu na metodę posiewu - należy pamiętać o zasadzie „im prędzej tym lepiej”

Badanie mikrobiologiczne moczu – zasady pobierania moczu dla kobiet

• umyć ręce wodą z mydłem, osuszyć ręcznikiem jednorazowym
• dokładnie umyć okolice krocza wodą i mydłem – rozchylić wargi sromowe i używając gazików wody i mydła, kilka razy umyć srom, zawsze w kierunku: od przodu do tyłu.
  
• za każdym razem zmieniać gazik  i spłukać wodą, można korzystać z prysznica. Nie wycierać
• pierwszą partię moczu oddać do ubikacji, a następnie nie przerywając strumienia pobrać ok. 5–50 ml  bezpośrednio do jałowego, jednorazowego pojemnika
• pojemnik i nakrętkę trzymać tak, aby nie dotykać ich wnętrza ani obrzeża;  natychmiast  po oddaniu moczu pojemnik zamknąć
• pojemnik dostarczyć do laboratorium w czasie  do 2 godz. (w temp. pokojowej)  lub  do 4 godz. (przechowując w temp. lodówki).

Pobieranie moczu do zestawu transportowo – wzrostowego typu „Uromedium”:

• zabiegi higieniczne –  wykonać jak wyżej
• po oddaniu moczu do jałowego pojemnika z zestawu, zanurzyć w nim płytkę z podłożami tak,  zostały one dokładnie obmyte moczem
• po kilku sek. płytkę wyjąć, mocz wylać z pojemnika,  a płytkę ponownie  włożyć do pustego pojemnika i dokładnie zakręcić
• jeśli ilość moczu jest niewystarczająca do całkowitego zanurzenia płytki,  można moczem z pojemnika płytkę, dokładnie po obu jej stronach,
• można dokonać posiewu, oddając mocz bezpośrednio na płytkę (obie strony) uważając, aby zbyt silny strumień moczu nie uszkodził podłóż

Mocz pobrany do zestawu transport. można przechowywać maksymalnie 48 godzin w temperaturze pokojowej.

Bez względu na metodę posiewu - należy pamiętać o zasadzie „im prędzej tym lepiej”

Badania mikrobiologiczne moczu -  zasady pobierania moczu od niemowląt i małych dzieci

• osoba pobierająca musi umyć dokładnie ręce wodą i mydłem oraz osuszyć je ręcznikiem jednorazowym
  
• należy rozchylić nóżki dziecka, następnie używając kilkakrotnie zmienianych gazików dokładnie umyć  okolice cewki moczowej (u chłopców ściągnąć napletek),  sromu, odbytu i fałdek skórnych osuszyć ręcznikiem jednorazowym.
  
• przy myciu i wycieraniu zachować kierunek : od przodu do tyłu!
• kilka razy opłukać okolice cewki świeżo przegotowaną, ciepłą wodą – zawsze od przodu do tyłu
• jeżeli to możliwe, postarać się aby dziecko oddało mocz bezpośrednio do jałowego pojemnika.

Można stosować delikatne prowokacje np. po napojeniu i umyciu wykonać dziecku masaż plecków od góry do dołu;

u starszego –kilkumiesięcznego dziecka - szybko i na krótko oziębić stopki np. o umywalkę.

Jeżeli ww. uzyskanie moczu jest niemożliwe, należy przykleić jałowy woreczek, nie dotykając jego wnętrza ani brzegów otworu;

• woreczek może być przyklejony maksymalnie 4 godziny, natychmiast po oddaniu moczu woreczek odkleić
• woreczek zamknąć nie dotykając wewnętrznej powierzchni i brzegów otworu,
• woreczek  dostarczyć do laboratorium w czasie  do 2 godz. (w temp. pokojowej)  lub  do 4 godz. (przechowując w temp. lodówki).
  
• nie wolno przelewać moczu oddanego do nocnika, ani też pozostawiać przyklejonego woreczka  bez stałej obserwacji
  

Bez względu na metodę posiewu - należy pamiętać o zasadzie „im prędzej tym lepiej”

Ogólne zasady przygotowania pacjenta przed badaniem laboratoryjnym

Jeżeli jest to możliwe i nie związane ze szczególnymi wskazaniami, krew powinno pobierać się w warunkach standardowych:

• rano tj.  w godzinach:   7:00 – 9:00
• na czczo tj. po ok. 10 -12  godzinach od ostatniego posiłku
• po minimum 8 godzinach wypoczynku i zmniejszonej aktywności fizycznej przed pobraniem (pacjent jest wypoczęty i spokojny)
• przed wdrożeniem procedur diagnostycznych i leczniczych, mogących wprowadzić interferencje
• przed przyjęciem leków mogących mieć wpływ na badania (o ile to możliwe)
• w przypadku terapii monitorowanej  próbkę pobiera się przed podaniem następnej dawki  (faza stabilizacji stężenia)  lub w fazie maksymalnego stężenia leku (godzinę wskazuje lekarz)
• pozycja siedząca  – najlepiej od ok. 10-15 minut przed badaniem (nie dotyczy pacjentów leżących)
• w przypadku badań innych niż rutynowe wskazana jest konsultacja z pracownikiem laboratorium

Uwaga!
Od przestrzegania ww. zasad zależy dokładność i wiarygodność uzyskanych wyników.
Normy są ustalane dla warunków standardowych.  Każde odstępstwo od ww.  warunków powoduje, że wynik tylko orientacyjnie można porównać do normy.

Ogólne zasady przygotowania pacjenta przed badaniem mikrobiologicznym

Jeżeli jest to możliwe i nie związane ze szczególnymi wskazaniami, materiał do badań mikrobiologicznych powinno pobierać się z zachowaniem następujących zasad:

• wymazy z gardła / nosa / jamy ustnej / języka -  pobierać na czczo (po przerwie ok. 8 godz. w jedzeniu i piciu), bez higieny jamy ustnej
• wymazy ze skóry /zmian skórnych /ran /worka spojówkowego /dróg rodnych  i in. -  pobierać przed zastosowaniem środków odkażających (maści, płyny, krople do oczu, czopki itd.) lub z zachowaniem 10- 12 godzin przerwy od ostatniego użycia
• przed rozpoczęciem antybiotykoterapii   (o ile to możliwe)
• przed przyjęciem innych leków  mających wpływ na badanie np. tabletki do ssania, środki odkażające w płynie, czopki
• w przypadku kontroli w trakcie leczenia próbkę pobiera się przed podaniem następnej dawki leku
• w przypadku kontroli po leczeniu próbkę pobiera się po upływie minimum 3 dób od przyjęcia ostatniej dawki leku
• w przypadku kolejnego badania należy znać nazwę poprzednio stosowanego antybiotyku
• wymaz pobrany na zewnątrz laboratorium (gabinety lekarskie) należy jak najszybciej dostarczyć do laboratorium (producent dla wymazówek z podłożem transportowym dopuszcza czas do 48 godz. w temp. pokojowej)
• badanie mikrobiologiczne moczu -  odrębne karty informacyjne
• przypadku niejasności wskazana jest konsultacja z mikrobiologiem

Uwaga!
Od przestrzegania ww. zasad zależy dokładność i wiarygodność uzyskanych wyników.

Prolaktyna i Test dynamiczny z metoklopramidem

Zasady przygotowania pacjenta:

1. Badania Prolaktyny / Test z Metoklopramidem – najlepiej wykonać w lutealnej fazie cyklu miesiączk. (tj. druga połowa cyklu miesiączkowego)

   Uwaga:
   Stres, mechaniczne drażnienie brodawek piersiowych oraz duży wysiłek fizyczny i umysłowy mogą istotnie zawyżać poziom prolaktyny.

2. Pacjent przed rozpoczęciem badania powinien unikać ww. czynników pobudzających wydzielanie prolaktyny, co ma zasadnicze znaczenie dla wiarygodności wyników.
   
3. Badanie powinno rozpocząć się o godz. 8:00 – 9:30
   
   • I pobranie krwi na czczo
   • pacjent przyjmuje 1 tabletkę Metoclopramid 10 mg, popija niewielką ilością wody
   • oczekując na kolejne pobranie krwi pacjent odpoczywa, nic nie je, nie pije i nie pali
   • II pobranie krwi dokładnie po 2 godz. od przyjęcia tabletki
   • o ile zlecenie tego wymaga, dodatkowo pobiera się krew  po 1 godz. od przyjęcia leku

Uwaga!
Od przestrzegania ww. zasad zależy dokładność i wiarygodność uzyskanych wyników.

Doustny Test Tolerancji Glukozy (tzw. „krzywa cukrowa”)

Zasady przygotowania pacjenta:

• co najmniej przez 3 dni – normalna dieta,  tj. ok. 150-200g węglowodanów na dobę
• normalna aktywność fizyczna
• co najmniej 12 godz. przed badaniem nie należy palić, pić kawy, herbaty, alkoholu
• co najmniej 3–dniowa przerwa od zakończenia menstruacji
• co najmniej 14-dniowy odstęp od zakończenia ostrej choroby
• co najmniej 3 dni przed badaniem  – odstawienie leków zaburzających wynik badania (o ile to możliwe,  wskazana konsultacja z lekarzem):  amiodaron, beta-blokery, kortykosteroidy, doustne
• środki antykoncepcyjne,  niesteroidowe leki przeciw-reumatyczne, leki moczopędne,  leki przeczyszczające, benzodiazepiny, salicylany, leki psychotropowe,   pentamidyna, inhibitory monoaminooksydazy, kwas nikotynowy, izoniazyd, rezerpina)

W dniu badania:

• I pobranie krwi rano, na czczo
  
• oznaczenie poziomu glukozy, który decyduje o dalszym przebiegu badania
• pacjent w ciągu 5 min. wypija podany roztwór glukozy
  
• oczekując na kolejne pobranie krwi pacjent pozostaje bez jedzenia, picia, palenia tytoniu, bez wysiłku  fizycznego i stresu – czyli tych czynników, które bezpośrednio wpływają na poziom glukozy.
• II pobranie krwi  dokładnie po 1 godz. od przyjęcia glukozy - o ile zlecenie wymaga poziomu glukozy po 1 godz.
• II pobranie krwi  dokładnie po 2 godz. od przyjęcia glukozy

Uwaga!
Od przestrzegania ww. zasad zależy dokładność i wiarygodność uzyskanych wyników.